Opis

Jak kapitalizm przekształcił światowy głód w broń, a krachy w instrumenty dominacji? Trzeci tom monumentalnego dzieła Michaela Jonesa to podróż przez wiek XX i początek XXI wieku – epokę, w której kapitalizm lichwiarski osiągnął swoje globalne apogeum. Autor pokazuje, jak od katastrofy Wielkiego Głodu w Irlandii po bankructwo Lehman Brothers świat był kształtowany przez konflikt między pracą a pieniądzem – pieniądzem, który nie służy już społeczeństwu, lecz nim rządzi.

Kapitalizm jako narzędzie imperializmu

Punktem wyjścia tomu trzeciego jest Wielki Głód w Irlandii (1845–1852), który Jones interpretuje nie jako katastrofę naturalną, lecz jako planowy efekt polityki ekonomicznej prowadzonej przez brytyjskie elity finansowe. Według autora Irlandia była jednym z pierwszych „poligonów” nowoczesnego kapitalizmu: eksperymentu z dominacją kredytu, eksmisji, rentierstwa i eksportu żywności za granicę, podczas gdy lokalna ludność umierała z głodu.

To, co wydarzyło się w Irlandii, było – w ujęciu Jonesa – prototypem tego, co miało nastąpić później w Azji, Ameryce Łacińskiej, Afryce i Europie Wschodniej: systematyczne podporządkowanie całych regionów interesom kapitału finansowego.

Lichwa w czasach wojny i pokoju

Kolejne rozdziały książki ukazują, jak wojny światowe, kryzysy finansowe, powojenne odbudowy oraz neoliberalna rewolucja lat 80. – były wykorzystane jako okazje do rozprzestrzeniania lichwy w skali globalnej.

Jones twierdzi, że:

• Plan Marshalla, Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy były często instrumentami kontroli długu, a nie rozwoju;

• Powstanie Unii Europejskiej miało również wymiar ekonomicznej integracji pod dyktat bankowości i niemieckiego modelu oszczędności i eksportu;

• Globalizacja była nie tyle otwarciem rynków, co zamknięciem państw narodowych w pętli kredytowej zależności.

W tomie trzecim autor analizuje również rolę wielkich rodzin finansowych, takich jak Rothschildowie, oraz reorganizację świata po 1945 roku, która – jego zdaniem – ostatecznie zniszczyła resztki chrześcijańskiej nauki społecznej w polityce i ekonomii Zachodu.

USA i dominacja dolara

Szczególnie ważne miejsce w książce zajmuje rozwój kapitalizmu amerykańskiego, który w XX wieku stał się dominującym modelem światowym. Jones opisuje, jak USA – poprzez dolara, Wall Street i militarne wsparcie – eksportowały swój lichwiarski system na cały świat.

W jego analizie m.in.:

• Zniesienie standardu złota (1971) przez Nixona to moment przejścia do epoki „pustego pieniądza”;

• Polityka Reagana i Thatcher to powrót do liberalizmu finansowego, ale bez realnej moralności;

• System Rezerwy Federalnej działa nie jako sługa obywatela, lecz jako narzędzie prywatnych banków.

Krach 2008 jako logiczne zwieńczenie epoki

Kulminacją tego tomu jest analiza kryzysu finansowego z 2008 roku, który autor interpretuje nie jako „wypadek przy pracy”, lecz naturalną konsekwencję systemu opartego na lichwie i spekulacji. Upadek Lehman Brothers, bańka na rynku nieruchomości i toksyczne instrumenty finansowe to – jego zdaniem – efekty oddzielenia finansów od rzeczywistej gospodarki i moralności.

Według Jonesa, ludzie pracy płacą cenę za gry finansistów, a cały system kredytowy staje się narzędziem transferu majątku – od klas średnich do elit finansowych.

Wnioski i ostrzeżenie

W tomie trzecim Jałowego pieniądza Michael Jones ostrzega, że kapitalizm bez zakorzenienia w etyce chrześcijańskiej musi ostatecznie doprowadzić do destrukcji społeczeństw. Nie wystarczy reformować stóp procentowych czy regulować banków – trzeba na nowo postawić pytanie o moralność pieniądza, sens pracy i rolę wspólnoty w życiu gospodarczym.

Dla kogo jest ta książka?

Ten tom polecamy:

• czytelnikom zainteresowanym historią XX wieku z perspektywy ekonomicznej i moralnej,

• krytykom globalizacji i neoliberalizmu,

• ludziom wierzącym, szukającym alternatywy dla bezdusznego kapitalizmu,

• studentom ekonomii, historii, politologii, którzy chcą poznać alternatywną interpretację globalnych procesów gospodarczych.

Michael Jones w trzecim tomie Jałowego pieniądza doprowadza swoją narrację do współczesności. To oskarżenie świata finansów, ale jeszcze bardziej – wezwanie do odnowy moralnej i cywilizacyjnej, która nie może pominąć sfery gospodarki. Bo bez sprawiedliwości w ekonomii, nie będzie ani pokoju, ani wolności.

–

O autorze

Michael Jones (ur. 1948) – amerykański pisarz, wydawca i myśliciel katolicki, autor licznych książek poświęconych kulturze, historii, religii i polityce. Ukończył studia z zakresu filologii niemieckiej na Temple University, a następnie uzyskał doktorat z języka niemieckiego na Temple University w Filadelfii. W latach 70. wykładał literaturę niemiecką, lecz został zwolniony po sprzeciwie wobec obowiązkowej polityki aborcyjnej uczelni. Wydarzenie to stało się punktem zwrotnym w jego życiu intelektualnym i duchowym – skłoniło go do powrotu na łono Kościoła katolickiego oraz zaangażowania się w publicystykę i walkę o odnowę moralną Zachodu.

Jest redaktorem naczelnym pisma Culture Wars, w którym od lat prowadzi analizy współczesnych procesów społecznych, kulturowych i ekonomicznych z perspektywy katolickiej nauki społecznej. Znany ze swojej bezkompromisowej postawy wobec liberalizmu, kapitalizmu finansowego, rewolucji seksualnej i sekularyzacji, budzi zarówno uznanie, jak i kontrowersje.

W Polsce znany m.in. dzięki książkom: Libido dominandi. Seks jako narzędzie kontroli społecznej, Jałowy pieniądz. Historia kapitalizmu jako konfliktu między pracą a lichwą, Dionizos staje się demonem oraz Słowa mają konsekwencje.

Michael Jones reprezentuje rzadki dziś typ myśliciela: intelektualistę katolickiego, który łączy erudycję historyczną z odwagą moralną i wiernością klasycznym zasadom cywilizacji chrześcijańskiej.